Objawy i przebieg autyzmu

Czasami trudne jest ustalenie momentu, w którym pojawiają się u dziecka pierwsze objawy autyzmu. Choroba u małych dzieci ma bardzo zróżnicowany przebieg i stopień nasilenia. Czasem trudno właściwie ocenić nieprawidłowe zachowanie dziecka i odróżnić je od nietypowych zachowań, które mogą się pojawiać nawet u zdrowych dzieci. Objawy autyzmu mogą uwidocznić się tuż po urodzeniu. Jeśli pierwsze objawy wystąpią później, tj. między 2 a 3 rokiem życia, choroba ma zazwyczaj łagodniejszy przebieg. Pełny obraz autyzmu obserwuje się u dzieci w wielu 2-5 lat. Zaburzenia występujące u osób chorych na autyzm obejmują różne obszary funkcjonowania, ale również kształtują się inaczej na różnych etapach rozwoju człowieka. Zróżnicowanie obrazu klinicznego choroby ma związek z poziomem inteligencji oraz płcią.

Autyzm rozpoznaje się na podstawie objawów prezentowanych przez dziecko w zestawieniu z informacjami pochodzącymi od rodziców oraz na podstawie obserwacji dziecka. U małych dzieci można wyróżnić trzy grupy objawów.

1 Dotyczące interakcji społecznych: ograniczony kontakt wzrokowy, opór wobec kontaktów, słabe zdolności naśladowania innych, uboga mimika i ekspresja twarzy, rzadkie uśmiechanie się, bierność, preferencje do samotności.

2 Dotyczące komunikacji: opóźnienie rozwoju mowy, uboga ekspresja i gestykulowanie, brak spontanicznych prób nawiązywania kontaktu z innymi.

3 Dotyczące zachowania i zainteresowań: stereotypowe zachowania, nietypowe zabawy, nietypowe używanie przedmiotów, przywiązanie do przedmiotów, nietypowe reakcje na dźwięki i smaki, brak wrażliwości na ból, zimno, gorąco.

Objawy autyzmu stają się znacznie bardziej widoczne u dzieci w wieku przedszkolnym, gdyż jest to czas intensywnego rozwoju umiejętności społecznych. Ten okres jest szczególnie trudny dla małych autystyków – niejednokrotnie brak właściwej diagnozy i opieki jest przyczyną frustracji maluchów i ich rodziców.

W wielu szkolnym różnice pomiędzy dziećmi z autyzmem i dziećmi zdrowymi są bardzo wyraźne. Pomimo, że wiele dzieci z autyzmem czyni duże postępy w rozwoju (może dlatego, że w tym wieku większość z nich jest już objęta właściwą opieką), nadal występują u nich zaburzenia umiejętności komunikowania się, ich zabawa jest pozbawiona wyobraźni, schematyczna i nie mają przyjaciół. Zainteresowania autystycznych nastolatków są ograniczone do wąskich tematów, a zbliżone dyscypliny pozostają zupełnie obojętne.

W okresie dorosłości stan choroby nie ulega wyraźnej poprawie, a wręcz zdarzają się przypadki pogorszenia choroby. Ponadto u dorosłych autystyków mogą występować zachowania spowodowane trudnościami adaptacji (a nie samą chorobą), które bywają szczególnie uciążliwe dla otoczenia. Wśród nich można wymienić: stany niepokoju, zniecierpliwienia, zmienność nastrojów, napady złego zachowania i wściekłości, które nie są sprowokowane przez czynniki z otoczenia. Występują również drażliwość, niechęć wobec poleceń, epizody wzmożonej aktywności, łatwe rozpraszanie uwagi.